Fundusze zewnętrzne

Budżet i fundusze

Budżet Unii Europejskiej w głównej mierze tworzą dochody pochodzące z Państw członkowskich. To, na co Unia Europejska przeznacza fundusze z budżetu, jest ściśle powiązane ze strategią jej rozwoju. Obecnie jest ona określona w dokumencie Europa 2020. Szczegółowy plan wydawania unijnych funduszy, zwany Wieloletnimi Ramami Finansowymi, określany jest nie rzadziej niż raz na 5 lat, a w praktyce co siedem lat. Zgodnie z celami strategii Europa 2020, rozwój gospodarczy wszystkich krajów wspiera pięć głównych funduszy:

• Europejski Fundusz Rozwoju (EFR),

• Europejski Fundusz Społeczny (EFS),

• Fundusz Spójności (FS),

• Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW),

• Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR).

Unia Europejska w strategii tej określiła swoje cele i priorytety rozwoju. Na tej podstawie wyznaczone zostały tzw. polityki horyzontalne. Każdy projekt, który ma być realizowany z udziałem Funduszy Europejskich, jest oceniany w kontekście zgodności z trzema podstawowymi politykami:

• zrównoważony rozwój,
• równość szans,
• społeczeństwo informacyjne.

Na co przeznaczone są fundusze?

Z funduszy Unii realizowane są programy krajowe. Perspektywa na lata 2014-2020 jest wdrażana w Polsce poprzez 6 programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie.

Najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko. Priorytetami tego programu są: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.

Drugim co do wielkości jest Program Inteligentny Rozwój. To również największy w Unii Europejskiej program finansujący badania, rozwój i innowacje. Dzięki niemu, wsparcie m.in. na wspólne prowadzenie przedsięwzięć badawczo-rozwojowych uzyskają naukowcy i przedsiębiorcy.

Celem Programu Wiedza Edukacja Rozwój jest aktywizacja zawodowa osób młodych poniżej 30 roku życia pozostających bez zatrudnienia, wsparcie szkolnictwa wyższego, rozwój innowacji społecznych, mobilności i współpracy ponadnarodowej, a także reformy polityk publicznych w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, zdrowia i dobrego rządzenia.

Kolejny Program Polska Cyfrowa ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów.

Program Polska Wschodnia jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.

Program Pomoc Techniczna ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków europejskich.

Ponadto w Polsce realizowany jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Program Rybactwo i Morze

Zasady przyznawania środków na realizację działań

Zarządzaniem środkami na realizację działań zajmują się instytucje wyznaczone dla każdego z programów. Instytucją zarządzającą dla programów krajowych i programów współpracy terytorialnej jest Minister Rozwoju. Natomiast dla każdego z programów regionalnych – zarząd województwa. Dodatkowo w rozdysponowywaniu środków z części programów biorą udział Lokalne Grupy Działania.

Każdy z programów i działań ma swój przyporządkowany numer. Każdy nabór jest również ogłaszany w innym terminie. Każdy z naborów ma konkretnie wskazany kierunek realizacji związanych z nim kierunków realizacji, np. w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy Leader”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie „Budowa lub przebudowa ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej lub kulturalnej” możliwe jest realizowanie wyłącznie działań z zakresu infrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej lub kulturalnej.

Złożony wniosek przechodzi etap weryfikacji, a ponieważ środki w programach są ograniczone, dofinansowywane są te, które są zgodne z zapisami regulaminu naboru i wpisują się w cele programowe. Samo złożenie wniosku nie gwarantuje przyznania środków.
Realizacja projektu wymaga również ścisłego przestrzegania regulaminów, szczególnie w kwestiach finansowych, tj. procedur przetargowych, rozważnego wydatkowania i rozliczenia projektu.

Wkład własny

Każdy projekt, który jest współfinansowany ze środków unijnych, nie jest finansowany przez Unię Europejska w stu procentach. Dlatego każdy beneficjent, podmiot, przedsiębiorca czy osoba fizyczna realizująca projekt z wykorzystaniem funduszy unijnych musi dysponować wkładem własnym. Przykładowo w projektach realizowanych z funduszy EFRROW dofinansowanie wynosi 63,63% kosztów kwalifikowanych projektu, natomiast pozostałe 36,37% to krajowy wkład środków publicznych.

Stowarzyszenia a dotacje unijne

Z puli funduszy UE korzystają nie tylko prywatne przedsiębiorstwa, czy instytucje samorządowe. Beneficjentem unijnych dotacji mogą być także organizacje pozarządowe (z ang. NGO) a więc lokalne stowarzyszenia, Ochotnicze Straże Pożarne itp. Obecnie mogą one liczyć na dotacje z Programu Kapitał Ludzki, Rozwój Obszarów Wiejskich, czy Infrastruktura i Środowisko, podyktowanych terminem ogłoszenia naboru wniosków. Część inicjatyw może być dotowana nawet w 100%. Wtedy krajowy wkład środków publicznych w wysokości 36,37% ponoszą inne instytucje wspierające jak np. ARiMR.